Nhật Ký Tâm Minh

Ngưu bàng tử trị phù thũng, giảm ho

Cây ngưu bàng (Arctium lappa Linn.), họ cúc: Asterraceae cho ta những vị thuốc quý là ngưu bàng (ngưu báng) căn và ngưu bàng tử. Ngưu bàng tử (Fructus Bardanae) còn gọi đại đao tử, ác thực tử, hắc phong tử, thử niêm tử, là quả chín phơi hay sấy khô của cây ngưu bàng.

Về thành phần hoá học: Trong quả chứa 25-30% dầu béo, chất lignan (lappaol A, B, C, D, E, F, chất đắng actiin - glucosid), daucosterol, inulin. Theo Đông y, ngưu bàng tử vị cay, đắng, tính hàn; vào kinh phế và vị. Tác dụng sơ tán phong nhiệt, thông phế khí làm cho mọc sởi, làm hết sưng, tẩy giải độc. Chữa ho nhiều đờm do phong nhiệt, cổ họng sưng đau, ban sởi không mọc hết, mụn nhọt độc sưng lở. Liều dùng và cách dùng: 6-12g dạng thuốc sắc, dùng riêng hay phối hợp với các thuốc khác.

Một cách dùng ngưu bàng tử làm thuốc:

Tán nhiệt, giải biểu:

Bài 1 - Ngân kiều tán: ngưu bàng tử 24g, kim ngân 40g, liên kiều 40g, cát cánh 24g, bạc hà 24g, cam thảo 20g, đạm đậu xị 20g, hoa kinh giới 16g, lá tre 4g. Tất cả tán bột, lấy 24g hãm với nước sôi để uống, ngày 3-4 lần tuỳ theo bệnh nặng nhẹ. Trị các chứng cảm mạo phong nhiệt, toàn thân phát sốt, hơi sợ lạnh, miệng khát họng rát, ho, khạc ra đờm vàng.

Bài 2: ngưu bàng tử 12g, bạc hà 6g, thuyền thoái 6g. Sắc uống.

Bài 3: ngưu bàng tử 12g, kim ngân hoa 12g, liên kiều 8g, hoa kinh giới 8g, bạc hà 8g, cam thảo 4g. Sắc uống.

Thúc sởi, tống độc: dùng khi bệnh sởi chưa mọc, phát ban, mụn nhọt: ngưu bàng tử 16g, hoa kinh giới 8g, cát căn 12g, bạc hà 4g, liên kiều 12g, tiền hồ 8g, cát cánh 8g, hạnh nhân 12g. Sắc uống.

Bài 1 - Thang Ngưu bàng: ngưu bàng tử 16g, đại hoàng 12g, phòng phong 12g, bạc hà 4g, hoa kinh giới 8g, cam thảo 4g. Sắc uống. Dùng khi phong nhiệt sinh ra viêm amidan, viêm họng và bệnh đơn độc phát trên mặt.

Bài 2: ngưu bàng tử 8g, cát cánh 6g, kinh giới tuệ 6g, cam thảo 3g. Sắc uống trong ngày. Nếu đậu chẩn đã mọc vẫn uống được nhưng không dùng cho người đại tiện lỏng, tỳ vị hư hàn.

Trừ đờm, dịu hen: Khi phong nhiệt nhiễm vào phổi, ho, hen có đờm. Dùng bài “Bột tiêu độc”: ngưu bàng tử 12g, kinh giới 12g, cam thảo 4g. Sắc uống.

Trị phù thũng

Bài 1: ngưu bàng tử 8g sao vàng tán bột, chia uống 3 lần trong ngày, uống với nước nóng. Chữa thuỷ thũng, chân tay phù và cảm mạo.

Bài 2: ngưu bàng tử 8g (dùng nửa sống, nửa chín), bèo cái 8g. Trộn chung tán nhỏ, chia uống 3 lần trong ngày, uống với nước nóng. Chữa phù thận cấp.

Một số món ăn thuốc có ngưu bàng

Ngưu bàng tử tán: ngưu bàng tử 10g, sao qua, tán mịn, uống với nước sôi ấm pha chút rượu. Dùng cho người đau họng, nuốt đau do viêm khô mũi họng (thường vào mùa thu), sưng phù mặt hoặc một phần chi thể.

Cháo ngưu bàng tử: ngưu bàng tử 20g, gạo tẻ 60g. Ngưu bàng tử nấu lấy nước; gạo tẻ vo sạch, nấu cháo, cháo chín, cho nước ngưu bàng tử, thêm đường, khuấy dều, đun sôi lại. Ăn uống nóng ngày 2 lần. Dùng tốt cho người bị viêm họng, viêm amidan, viêm tuyến nước bọt.

Kiêng kỵ: Người tỳ vị hư hàn, đại tiện lỏng không dùng.

TS. Nguyễn Đức Quang

Gợi ý cho bạn:

Bột nêm ngưu báng, bột nêm không bột ngọt

NGƯU BÁNG – BỘT NÊM KHÔNG BỘT NGỌT THẬT SỰ TỐT CHO GIA ĐÌNH

Bột ngọt (còn gọi là mì chính) khi dùng nhiều sẽ gây tổn thương nghiệm trọng hệ thần kinh. Gây ra bệnh teo não, lú lẫn. Đặc biệt, trẻ em không nên dùng nhiều bột ngọt sẽ có hại cho sức khỏe!

Không quá khó để tìm kiếm các thông tin về tác hại của bột ngọt. Tuy nhiên, đây là một thành phần khá quan trọng trong bữa cơm của nhiều gia đình Việt. Từng ngày, từng ngày tích tụ, bột ngọt vẫn âm thầm gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của các gia đình Việt Nam.

VẬY, BỘT NÊM NGƯU BÁNG – VƯỜN CỦA MẸ CÓ GÌ KHÁC?

Được làm từ ngưu báng – một loại rau, vị thuốc được dùng rộng rãi tại Nhật Bản, kết hợp cùng nấm đông cô, cà rốt, protein đậu nành, đường và muối. Bột nêm Ngưu Báng là một trong những số ít bột nêm tại Việt Nam KHÔNG CÓ BỘT NGỌT.

Mở một ít bột nêm & nếm thử, chị iu sẽ cảm nhận được ngay sự khác biệt & tự nhiên của bột nêm Ngưu Báng. Một cảm giác mặn mặn của muối, ngọt nhẹ của đường và thơm thơm mùi rau củ. Đặc biệt, hương thơm của nấm không lẫn vào đâu được.

Điểm trừ: do vị ngọt hoàn toàn từ mùi vị tự nhiên của rau củ & nấm. Khi nêm nếm sẽ phải “hao” hơn bột ngọt thông thường. Tuy nhiên, mùi vị sẽ thơm ngon & đậm đà hơn hẳn bột ngọt.